منظور از ارتودنسی با دستگاه متحرک این است که بیمار می تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج کند. یعنی پلاکهای متحرک توسط خود بيمار در دهان قرار داده شده و در هنگام غذا خوردن از دهان خارج می شود؛ بنابراين نتيجه اين درمانها کاملا وابسته به همکاری بيمار است.
ارتودنسی متحرک شامل دو دسته کلی می شود:

1- پلاک متحرک ساده: برای حرکات جزئی دندانی
2- پلاک متحرک جهت رفع ناهنجاریهای فکی: برای عقب بودن فک پایین یا بالا

از دستگاههای متحرک برای مرتب کردن دندانها در شرایطی استفاده می شود که یا بی نظمی دندانها کم است و در ضمن سن بیمار برای انجام درمان ارتودنسی ثابت کم می باشد. به عبارت دیگر دندانهای شیری با دندانهای دائمی جایگزین نشده اند. از سوی دیگر دستگاههای متحرک برای جابجایی فکین نیز به کار برده می شود این دستگاهها برای جلو آوردن فک پایین و یا جلو آوردن فک بالا براساس نیاز بیمار به کار برده می شوند.

پلاک متحرک می تواند به صورت مستقل و یا به همراه ارتودنسی ثابت به کار برده شود . بعد از هر وعده غذایی پلاک متحرک ارتودنسی می بایست با کمک مسواک و خمیردندان برساژ شوند و سپس زیر جریان آب شسته شوند . لازم به ذکر است که در روزهای اول در هنگام استفاده از پلاک متحرک مشکلاتی در تکلم ، ترشح زیاد آب دهان و غیره برای بیمار ایجاد می شود که معمولاً بعد از چند روز برطرف می شود . بعضی از پلاک های متحرک دارای پیچ می باشد . با هر بار باز کردن پیچ تنها 25/0 میلیمتر پلاک باز می شود که باعث افزایش عرضی فک می شود . در اثر باز کردن پیچ ممکن است فاصله ای بین دندانها (به خصوص دندانهای جلو) ایجاد شود که نگران کننده نیست و نشانه پاسخ به درمان است . با باز کردن پیچ ممکن است مقداری درد احساس شود که برای کاهش درد بیمار می تواند از یک مسکن مانند استامینوفن استفاده نماید.

در صورتی که پلاک پیچ داشته باشد ، ممکن است در مورد روند سفت کردن پیچ دستگاه و زمان استفاده از آن براساس پیشرفت درمان ، تغییراتی داده شود که متخصص ارتودنسی این موارد را به بیمار در حین ویزیتهای درمانی گوشزد می نماید . اگر بیمار چند روز از پلاک استفاده نکند ممکن است پلاک در دهان جای نگیرد که به علت عدم تطابق پلاک با دهان است . این امر به خصوص در پلاک های پیچ دار مشاهده می شود .
در هنگامی که بیمار چند روز از پلاک پیچ دار استفاده نمی کند ، به دلیل برگشت نتایج درمانی پلاک در دهان نخواهد نشست و نیاز است که دوباره قالب گیری شود و به بیمار پلاک دیگری داده شود . در پلاک های پیچ دار باید طبق دستور داده شده در زمان مشخص با آچار داده شده ، پیچ آن را سفت کرد . بدین صورت که آچار را در سوراخی که در راستای انتهایی پیکان نمایش داده شده قرار داده و به سمت نوک پیکان تا انتها یک دور پیچانده شود .

البته در پايان درمان ارتودنسی ثابت نيز برای تمام بيماران از پلاکهای متحرک استفاده می شود که اينها اصطلاحا  پلاکهای نگهدارنده  نام دارند و هدف از آنها تنها حفظ دندانهای مرتب شده در موقعيت جديد و جلوگيری از برگشت نتايج درمان می باشد.در واقع بعد از حرکت دندانها، الياف لثه و بافتهای نگهدارنده که مثل کش می مانند کشيده می شوند که بايد به مرور زمان با وضعيت جديد منطبق شده و از برگشت نتايج درمان جلوگيری شود.

توجه: نوشیدن مایعات با پلاک متحرک ارتودنسی منعی ندارد. در زمان خارج کردن پلاک از دهان آن را حتماً در جای پلاک قرار دهید و از گذاشتن دستمال و غیره خودداری کنید. هر بار که پلاک در دهان قرار می گیرد، باید کاملاً فشار داده شود تا در جای صحیح خود در تماس مناسب با مخاط دهان قرار گیرد در غیر این صورت پلاک عملکرد صحیح نخواهد داشت. در صورتی به هر دلیلی پلاک در سرجای خود قرار نمی گیرد، در اولین فرصت با مطب تماس گرفته شود. وسایل خارج دهانی مانند نوارهای پشت گردنی و یا روی سر را می بایست با آب سرد و صابون شستشو داد. برای تمیز کردن قسمت های نازک از پارچه مرطوب همراه با کف صابون استفاده می شود. معمولاً وسایل خارج دهانی بایستی 14 تا 16 ساعت استفاده شوند .

جهت برداشتن پلاك متحرک، از ناخن انگشت اشاره هر دو دست كمك گرفته و گیره های روی دندانهای كرسی را آزاد نمائید و از گرفتن اجزاء سیمی دیگر اجتناب كنید.

توجه: از دستكاری اجزاء سیمی جداً خودداری نمائید، در صورت شكسته شدن دستگاه علاوه بر این كه درمان طولانی تر شده و نتایج بدست آمده قبلی از دست می رود ، هزینه قالب گیری و ساخت دوباره آن مجدداً دریافت خواهد شد. از كم و زیاد نمودن نیروی فنرهای فعال شده خودداری نمائید و برای جلوگیری ازشكسته و كج شدن اجزاء دستگاههای ارتودنسی از خوردن مواد غذایی چسبنده مانند: آدامس، شكلات و غذاهای سفت مثل پسته، فندق، بادام، یخ و ... باید خودداری كنید.